Gwen Weeldenburg gepromoveerd

Docent-onderzoeker Gwen Weeldenburg deed de afgelopen jaren vanuit het lectoraat Move to Be van Fontys en onder begeleiding van promotor Steven Vos en co-promotor Lars Borghouts, promotieonderzoek naar leerlingmotivatie en het motivationeel leerklimaat binnen het vakgebied LO. Dit resulteerde o.a. in een instrument voor docentprofessionalisering: de TARGET-tool, Woensdag 8 november verdedigde Gwen met succes haar proefschrift ‘TARGETing students’ motivation within secondary school physical education through design’ aan de Technische Universiteit Eindhoven. 

Meer over het onderzoek
Leerlingen bekwaam en enthousiast maken voor een duurzame deelname aan de beweeg- en sportcultuur, dat is waar het vakgebied lichamelijke opvoeding (LO) zich op richt. Om dat te realiseren is het van belang dat de leraar een motiverend leerklimaat creëert in de lessen LO. Een leeromgeving waarin alle leerlingen zich veilig, gewaardeerd en uitgedaagd voelen, en waarin ze veelvuldig succesvolle en plezierige ervaringen op kunnen doen. Het realiseren van zo’n leeromgeving is echter gezien de fysieke, motorische, sociaal-emotionele en affectieve heterogeniteit van leerlingen in de lessen LO in het voortgezet onderwijs (VO) voor veel leraren een complexe opgave. Hoewel onderzoek nuttige empirische inzichten biedt om succesvol in te spelen op deze complexiteit, blijft het succesvol toepassen van deze inzichten in de dynamische LO-context een uitdaging. Doorgaande professionalisering van leraren wordt daarom als cruciaal beschouwd om hun kennis up-to-date te houden, de effectiviteit van het lesgeven te optimaliseren en adequaat om te kunnen gaan met de complexiteit van de les LO. Tevens wordt geadviseerd om instrumenten te ontwikkelen die de kloof tussen theorie en de onderwijspraktijk kunnen overbruggen en die leraren voorzien van richtlijnen om doeltreffend in te kunnen spelen op de verschillende behoeften van leerlingen in het onderwijs.

De technologische vooruitgang heeft nieuwe mogelijkheden gecreëerd voor de ontwikkeling van digitale tools ten behoeve van doorgaande professionalisering van leraren. Binnen het vakgebied LO zijn de laatste jaren tal van technologische tools ontwikkeld en geïmplementeerd. De focus bij deze tools (bijv. exergames, wearables) ligt meestal op het leerproces van de leerlingen. Er zijn maar weinig studies ten aanzien van (de ontwikkeling van) technologische tools die zich richten op de ondersteuning en stimulering van leraren bij hun professionele groei en ontwikkeling. Hoewel de potentiële meerwaarde van technologische tools binnen de LO wordt erkend, is de succesvolle implementatie van deze tools in de onderwijspraktijk complex. 

 

Doelen en onderzoeksvragen
Dit promotieonderzoek had derhalve tot doel om (i) inzicht te verkrijgen in de motivationele percepties en -behoeften van leerlingen binnen de LO in het VO, (ii) te onderzoeken hoe de leraar kan inspelen op deze motivationele behoeften en (iii) te verkennen hoe technologie beter kan worden benut om leraren te ondersteunen bij het creëren van een motiverende leeromgeving binnen de LO. Op basis hiervan waren de volgende onderzoeksvragen geformuleerd:

 

  1. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten in de motivationele percepties en -behoeften van leerlingen in de lessen LO in het VO?
  2. Hoe kunnen leraren LO in het onderwijs adequaat inspelen op de motivationele behoeften van leerlingen in het VO?
  3. Wat kan de bijdrage zijn van technologie aan de ondersteuning van leraren in de LO-context?

Motivationele percepties en – behoeften
De eerste studie richtte zich op het identificeren van verschillende motivatieprofielen onder leerlingen in het VO op basis van hun percepties van het leerklimaat in de lessen LO. Voortbouwend op de eerste studie werden in de tweede kwalitatieve studie onder leerlingen in het VO diverse motiverende didactische strategieën geïdentificeerd. In de derde studie onderzochten we de impact van potentieel motiverende didactische strategieën op de motivatie van studenten binnen de context van de LO in het VO. Deze drie studies leverden waardevolle inzichten op ten aanzien van de motivationele percepties en -behoeften van leerlingen. Er werd aangetoond dat leerlingen in het VO het leerklimaat in de lessen LO verschillend ervaren en dat op basis daarvan leerlingen ingedeeld kunnen worden in drie verschillende motivationele profielen. Ook werd vastgesteld dat ondanks de verschillen tussen leerlingen, zij veelal dezelfde motivationele behoeften hebben ten aanzien van de praktische uitvoering van de les LO. Binnen de dimensies van het reeds bestaande theoretische TARGET-raamwerk werden verschillende didactische strategieën geïdentificeerd die in de lessen LO potentieel gunstig zijn voor de motivatie van alle leerlingen. De implementatie van deze motiverende didactische TARGET-strategieën in de LO-context is echter voor veel leraren een uitdaging. Daarom hebben we in de laatste twee studies onderzocht op welke wijze technologie de leraren LO bij deze opgave kan ondersteunen.

Ontwikkeling en bruikbaarheid van de TARGET-tool
Studie vier had tot doel te onderzoeken hoe het evidence-based theoretische TARGET-raamwerk voor het creëren van een motiverend leerklimaat LO, kon worden geïntegreerd in een digitaal professionaliseringssysteem voor leraren. Een multidisciplinair team van onderzoekers, ontwerpers en eindgebruikers doorliep op iteratieve wijze de fasen van behoefteanalyse, ideeënvorming, ontwerpen, ontwikkelen en testen. Aan de hand van een participatieve onderzoeksmethode werd uiteindelijk de zogenaamde TARGET-tool voor leraren LO ontwikkeld. In de vijfde studie onderzochten we de praktische toepasbaarheid van de voltooide TARGET-tool in de authentieke LO-praktijk in het VO. De ervaren bruikbaarheid van de tool werd onderzocht en er werd inzicht verkregen in het proces van de professionele ontwikkeling van leraren als gevolg van het gebruik ervan.

Bekijk het proefschrift

Over Gwen Weeldenburg

Gwen Weeldenburg is opleidingsdocent en onderwijsontwerper binnen de bachelor ALO en onderzoeker binnen het lectoraat Move to Be van Fontys Sport en Bewegen. Gwen is promovendus bij de Technische Universiteit Eindhoven. Haar interesse en onderzoek heeft betrekking op de spel(er)gecentreerde didactiek van spelsporten (game based approach), het motivationeel leerklimaat en beoordelen binnen het vakgebied lichamelijke opvoeding (LO) op school.