Symposium 'Bewegen in en rondom de school'

Lars Borghouts

Onderzoeker bij lectoraat Move to Be | Fontys Sport en Bewegen

Lars Borghouts introduceerde het team ‘Leren bewegen’ van het lectoraat Move to Be. Aan Move to Be wordt leiding gegeven door lectoren Steven Vos en Dave van Kann. Borghouts vertelt: “Bewegen en ook de gymles worden geformaliseerd bij de overgang van primair onderwijs naar voortgezet onderwijs. Het vak heet geen bewegingsonderwijs maar lichamelijke opvoeding, leerlingvolgsystemen worden cijfers. En in 66% van de gevallen telt het cijfer van het LO-vak mee voor determinatie.”

Het doel van het vak LO is ‘Een leven lang met plezier bewegen’. Borghouts geeft aan dat beoordeling met een cijfer niet altijd de beste manier is voor de motivatie van leerlingen. Onderzoekers uit het team kijken hoe de beoordeling van leerlingen beter en motiverender kan (e.g., formatief beoordelen) in de LO-les. Verder lichtte hij de huidige onderzoeksthema’s toe:

1. Beoordelen en evalueren bij Lichamelijke Opvoeding lessen,
2. Leerling motivatie/motivationeel leerklimaat bij LO;
3. Docentprofessionalisering.

Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen summatief evalueren (momentopname aan het eind door de leraar) en formatief evalueren (gedurende het leerproces, waarbij de student betrokken is).

Uit het onderzoek van Fontys-collega Christa Krijgsman, die hierop promoveerde aan de Universiteit van Utrecht en Universiteit Gent bleek:

• Er zijn meer gevoelens van druk en angst in lessen waarin een cijfer wordt gegeven,
• Er zijn gunstige vormen van motivatie in lessen waarin het doel duidelijk is (feed-up strategie),
• Psychologische basisbehoeften worden beter vervuld bij meer feedback en feedforward,
• De negatieve gevolgen van cijfers kunnen waarschijnlijk worden tegengegaan door formatieve beoordeling.

En een ander voorbeeld is het onderzoek dat Borghouts bij Fontys samen deed met onder meer collega Menno Slingerland naar de docentprofessionaliserings methode Lesson Study. Dit werd vergeleken met een enkele workshop over motivationeel klimaat.

• Lesson Study werd door leraren zeer gewaardeerd en effectief geacht,
• Maar Lesson Study wordt gezien als moeilijk te implementeren in de dagelijkse praktijk;
• Ondersteuning wordt gezien als essentieel in de beginfase.

In het onderzoek vonden observaties met GoPro camera’s als observatietool plaats. In de beelden werd gekeken of de docent meer motiverend les gaf dan voorheen. Er was een toename in autonomie en ondersteuning door leraren, een matige toename in structuur gegeven door leraren en een afname in het presentatieklimaat. Echter, het bleek dat er geen significant verschil was in leraarsgedrag tussen de geobserveerde groepen; Lesson Study of alleen een workshop maakte niet uit.

Gwen Weeldenburg is ondertussen in haar promotieonderzoek bezig met de ontwikkeling van een tool zodat (LO-)docenten zelfstandig aan de slag kunnen met motiverende strategieën. In dit participatief ontwerp onderzoek worden naast experts en ontwerpers ook veel leraren LO betrokken, om ervoor te zorgen dat de tool aansluit bij de wensen in de praktijk.